Hiện nay, Chùa Y Na tọa lạc trên một quả đồi cao nhất của Xã Tân Cương (thành phố Thái Nguyên), có tên là đồi con Rùa. Những quả đồi xung quanh cũng mang hình con rùa nhưng thấp và nhỏ hơn, được ví như rùa mẹ và đàn rùa con. Theo sử sách, ấp Y Na trước đây gồm 3 làng: Tân Cương, Tân Thành, Thịnh Đức. Ngày nay, Y Na là một xóm của xã Tân Cương và chùa Y Na hiện là ngôi chùa duy nhất của xã Tân Cương, là nơi sinh hoạt tín ngưỡng của nhân dân trong vùng.
Chùa Y Na đã được xây dựng từ lâu đời. Theo người dân kể lại, khi phá chùa, ở bức tường ngôi Tam bảo có dòng chữ: “Chùa được xây dựng cuối đời Lê, đầu đời Nguyễn”. Tuy nhiên, cho đến nay cũng chưa có nghiên cứu nào khẳng định tính chính xác của điều này. Chỉ biết rằng, hồi ấy, khu vực này là rừng nguyên sinh, cây cối rậm rạp, nhiều thú dữ, rắn độc nên ít người dám lai vãng. Nhà tổ của chùa khi ấy chỉ khoảng hơn 30 m2, ngôi tam bảo khoảng 50 m2, hậu cung hơn 10 m2. Trước năm 1945, chùa được lấy làm địa điểm hoạt động bí mật của Việt Minh; thời kỳ chiến tranh, trường cấp 1, 2 sơ tán ở đây. Phía trước chùa còn có một ngôi đình thờ Thành Hoàng làng, nhưng về sau thực hiện “tiêu thổ kháng chiến” đình bị phá đi, nay chỉ còn một chiếc giếng, quanh năm nước trong vắt, mùa khan, các giếng trong làng khô hết, dân làng ra đây múc nước về dùng. Đến năm 1992, dân làng xây lại chùa theo diện tích cũ. Nhưng sau đó, thể theo tâm nguyện của nhân dân địa phương mong muốn mở rộng nơi thờ tự, được sự ủng hộ của chính quyền địa phương, đến năm 2002, chùa Y Na được xây dựng lại có diện mạo như ngày nay.

Quang cảnh tại chùa Y Na ngày nay
Với khuôn viên rộng gần 7000 m2, Chùa Y Na được xây dựng gồm 3 gian 2 trái theo mẫu của chùa Hưng Ký ở Quận Hoàng Mai - Hà Nội. Chùa được thiết kế với ngôi Tam bảo rộng hơn 200 m2, nhà tổ hơn 100 m2, nhà thờ mẫu, nhà khách khang trang. Chùa Y Na là nơi thờ Phật. Hàng năm, Chùa có tổ chức một số các lễ hội lớn như: Lễ Khai Xuân (Lễ đầu năm); Lễ Phật đản (Tháng 4 âm lịch); Lễ Vu lan (tháng 7 âm lịch)… Với những giá trị và ý nghĩa lịch sử đó, ngày 21 tháng 07 năm 2014, Chùa Y Na đã được Ủy ban nhân dân tỉnh cấp Bằng Di tích lịch sử cấp tỉnh (theo số quyết định 1573/QĐ-UBND).
Nằm nghiêng mình dưới những tán cây cổ thụ xanh mát, Chùa Y Na càng trở lên trang nghiêm, thanh tịnh hơn bao giờ hết. Chính vì vậy, mỗi du khách thập phương khi tới đây không chỉ để dâng hương lễ Phật và cầu kinh, mà còn được tận hưởng những giây phút thư giãn, tĩnh tâm nhằm xua tan đi những lo toan bộn bề trong cuộc sống.