Di tích Phó Thủ tướng Phạm Văn Đồng ở, làm việc tại đồi Thẩm Khen

Sau khi khởi nghĩa thắng lợi ở thủ đô Hà Nội, ngày 19/8/1945, đồng chí Phạm Văn Đồng cùng Chủ tịch Hồ Chí Minh, đồng chí Hoàng Văn Thái và một số đồng chí khác đã có cuộc gặp gỡ, trao đổi về việc chuẩn bị về Hà Nội và việc cử người ở lại giúp Chính quyền địa phương và đồng bào các dân tộc củng cố, bảo vệ cơ quan. Với tầm nhìn chiến lược, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã tiên đoán được âm mưu, hành động của thực dân Pháp,  Chủ tịch Hồ Chí Minh căn dặn anh em ở lại xây dựng căn cứ địa Việt Bắc. Người nói:” Biết đâu ta còn quay lại nhờ cậy đồng bào một lần nữa…”. Trong số các cán bộ được Đảng, Bác Hồ cử ở lại để thực hiện nhiệm vụ quan trọng này có đồng chí Phạm Văn Đồng.

Đồng chí Phạm Văn Đồng bí danh là Tô, thường gọi được Bác Hồ gọi là chú Tô. Được Bác Hồ trực tiếp giáo dục và rèn luyện, đồng chí Phạm Văn Đồng đã trở thành người học trò xuất sắc, một cộng sự gần gũi và thân thiết của Bác. 

Sau khi chính phủ nước Việt Nam dân chủ cộng hòa được thành lập, đồng chí Phạm Văn Đồng được cử làm Bộ trưởng Bộ Tài chính. Ngày 16/4/1946, đồng chí Phạm Văn Đồng được cử làm Trưởng phái đoàn thân thiện của Quốc hội Việt Nam dân chủ cộng hòa đi thăm Cộng hòa Pháp. Cuối tháng 5/1946, đồng chí được cử làm Trưởng phái đoàn chính phủ Việt Nam dân chủ cộng hòa đàm phán với chính phủ Cộng hòa Pháp tại Hội nghị Phôngtennơblô. Tháng 11/1946, đồng chí Phạm Văn Đồng được cử làm Đặc phái viên của Chính phủ chỉ đạo chiến trường Nam Trung Bộ.

Sau ngày toàn quốc kháng chiến chống thực dân Pháp bùng nổ (19/12/1946), Bác Hồ và các cơ quan Trung ương Đảng, Chính phủ, Bộ Tổng Tư lệnh trở lại căn cứ địa Việt Bắc và xây dựng An toàn khu kháng chiến (ATK kháng chiến).

Vào tháng 2/1949, đồng chí Phạm Văn Đồng trở lại chiến khu Việt Bắc nhận công tác mới ở Trung ương. Đồng chí được cử bổ sung là ủy viên chính thức BCH Trung ương Đảng. Ngày 25/7/1949, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã cử đồng chí Phạm Văn Đồng giữ chức Phó Thủ tướng Chính phủ.

Hình 1: Phó thủ tướng Phạm Văn Đồng chụp ảnh với Bác Hồ và các đồng chí lãnh đạo tại ATK Định Hoá

Tại căn cứ địa Việt Bắc, Phó Thủ tướng Phạm Văn Đồng cùng Văn phòng ở và làm việc tại đồi Thẩm Khen thuộc xã Phú Đình, huyện Định Hóa. Nơi này chỉ cách đồi Tỉn Keo khoảng 1km, nơi Chủ tịch Hồ Chí Minh ở và làm việc tại trong thời kỳ kháng chiến chống thực dân Pháp (1947-1954), và cách Nà Mòn khoảng 2km, nơi Tổng Bí thư Trường Chinh ở và làm việc. Tại đây, Phó Thủ tướng Phạm Văn Đồng tham gia cùng với Bác Hồ và các cơ quan Trung ương Đảng, Chính phủ, Bộ Tổng Tư lệnh lãnh đạo và đã có nhiều quyết sách quan trọng đưa cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược của dân tộc Việt Nam đi từ thắng lợi này đến thắng lợi khác, trong đó  “Cuộc họp Tỉn  Keo” để thông qua chủ trương, kế hoạch tác chiến Đông Xuân 1953 - 1954 của Tổng quân uỷ. Sau đó, bộ chính trị quyết định mở Chiến dịch Điện Biên Phủ với bí danh “Trần Đình” và nhất trí thông qua phương án tác chiến của Tổng quân ủy. Bộ chính trị ra nghị quyết thành lập Đảng uỷ mặt trận Điện Biên Phủ và cử Đại tướng, tổng tư lệnh Võ Nguyên Giáp làm bí thư Đảng uỷ, chỉ huy trưởng chiến dịch. Chính phủ quyết định thành lập Hội đồng cung cấp mặt trận do đồng chí Phạm Văn Đồng làm Chủ tịch.  Ngày 10/3/1954, Quốc hội Pháp thông qua Nghị quyết hoan nghênh việc triệu tập Hội nghị quốc tế Giơnevơ để bảo đảm hòa bình và an ninh của các quốc gia liên kết trong khối Liên hợp Pháp.  Chính phủ ta đã quyết định cử đồng chí Phạm Văn Đồng Phó Thủ tướng Chính phủ, Bộ trưởng Bộ Ngoại giao làm Trưởng đoàn đại biểu Chính phủ Việt Nam dân chủ cộng hòa tham dự Hội Nghị Giơnevơ. Đây là một sự tín nhiệm rất lớn, bởi đồng chí là một nhà cách mạng lâu năm được  Đảng, Bác Hồ và toàn dân ta yêu mến và tín nhiệm. Từ ATK Định Hóa, Phó Thủ tướng Phạm Văn Đồng cùng Đoàn đại biểu Chính phủ Việt Nam đã lên đường dự Hội nghị Giơ-ne-vơ (được tổ chức tại thành phố Giơ-ne-vơ, Thụy Sĩ từ ngày 26/4/1954). Ngày 04/5/1954, đồng chí Phạm Văn Đồng và đoàn đại biểu của ta đến Giơnevơ. Bên cạnh đó, ngày 7/5/1954, quân ta toàn thắng ở Điện Biên Phủ tạo thêm thế và sức mạnh cho đồng chí Phạm Văn Đồng và đoàn đại biểu Chính phủ ta trong cuộc đấu tranh trên bàn Hội nghị Giơnevơ. Sau khi ký kết Hiệp định tại Hội nghị về vấn đề đình chiến, khôi phục hòa bình ở Đông Dương (ngày 20/7/1954 ),  Ngày 04/8/1954, đồng chí Phạm Văn Đồng và đoàn đại biểu Chính phủ Việt Nam về tới ATK Định Hóa trong sự chào đón nồng nhiệt của Trung ương Đảng, Chính phủ và đồng bào, chiến sĩ và báo cáo với Trung ương Đảng, Chính phủ và Chủ tịch Hồ Chí Minh về thắng lợi của đoàn ngoại giao Việt Nam tại Hội nghị Giơnevơ.

Hình 2: Di tích Phó thủ tướng Phạm Văn Đồng ở và làm việc tại đồi Thẩm Khen.

Với những ý nghĩa lịch sử và thể hiện lòng biết ơn sự đóng góp, hy sinh của Phó thủ tướng Phạm Văn Đồng, di tích nơi ở và làm việc tại đồi Thẩm Khen được Chính phủ xếp hạng di tích Quốc Gia vào năm 2021. Ngày nay, một căn lán nhỏ được dựng lại trên đồi Thẩm Khen, xung quanh là cây xanh tỏa bóng mát luôn là một trong những điểm tham quan thu hút du khách trong hành trình về nguồn, thăm lại chiến khu Việt Bắc Năm xưa. Nơi đây là niềm tự hào, nơi giáo dục truyền thống cách mạng cho các thế hệ người Việt Nam hôm nay và mãi mãi mai sau.

Hình 3: Bên trong nhà sàn của Phó thủ tướng Phạm Văn Đồng ở đồi Thẩm Khen