Địa điểm Đồi Pụ Đồn, nơi Chủ tịch Hồ Chí Minh chủ trì lễ phong quân hàm Đại tướng Tổng chỉ huy quân đội quốc gia và dân quân tự vệ cho đồng chí Võ Nguyên Giáp (1948)

Khu di tích Quốc gia đặc biệt ATK Định Hóa hay còn gọi là  khu di tích lịch sử An toàn khu (ATK) Trung ương, là trung tâm của chiến khu Việt Bắc năm xưa, là nơi ở, làm việc và hoạt động của Chủ tịch Hồ Chí Minh, Trung ương Đảng, Chính phủ trong thời kỳ kháng chiến chống thực dân Pháp (1946 - 1954). Từ ATK Định Hóa - Thái Nguyên, Bác Hồ và các cơ quan Trung ương Đảng, Chính phủ, Bộ Tổng Tư lệnh lãnh đạo cuộc Kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược và đã có nhiều quyết sách quan trọng đưa cuộc kháng chiến trường kỳ, gian khổ của dân tộc Việt Nam đi từ thắng lợi này đến thắng lợi khác, đỉnh cao là chiến thắng Điện Biên Phủ “Lừng lẫy năm châu, chấn động địa cầu”, kết thúc chiến tranh, lập lại hòa bình ở Đông Dương.

Ngày nay, với hơn 128 điểm di tích lịch sử phân bố trên 23 xã, thị trấn, huyện Định Hoá là nơi sở hữu quần thể di tích lịch sử, văn hoá rộng lớn, quan trọng và quý giá, ghi dấu một thời hào hùng trong lịch sử đấu tranh giải phóng và bảo vệ độc lập dân tộc, trong đó có di tích Đồi Pụ Đồn, nơi Chủ tịch Hồ Chí Minh chủ trì lễ phong quân hàm Đại tướng Tổng chỉ huy quân đội quốc gia và dân quân tự vệ cho đồng chí Võ Nguyên Giáp (1948) tại xóm Tỉn Keo, xã Phú Đình. Đây là nơi Chủ tịch Hồ Chí Minh đã chủ trì lễ phong hàm Đại tướng đầu tiên của quân đội ta cho đồng chí Võ Nguyên Giáp, Tổng chỉ huy quân đội quốc gia và dân quân tự vệ Việt Nam. 

Theo tư liệu lịch sử, ngày 19-1-1948, tại phiên họp Hội đồng Chính phủ do Chủ tịch Hồ Chí Minh chủ trì đã quyết định phong quân hàm cấp tướng, tá cho cán bộ quân đội. Sau đó, ngày 20-1-1948 tại Phủ Chủ tịch – mái lán cọ đơn sơ ở Khuôn Tát (xã Phú Đình), Chủ tịch Hồ Chí Minh ký sắc lệnh số 110/SL phong quân hàm cấp tướng cho một số cán bộ lãnh đạo – chỉ huy quân đội, quân hàm Đại tướng: Võ Nguyên Giáp, quân hàm Trung tướng: Nguyễn Bình, quân hàm Thiếu tướng: Nguyễn Sơn, Lê Thiết Hùng, Chu Văn Tấn, Hoàng Sâm, Hoàng Văn Thái, Lê Hiến Mai, Văn Tiến Dũng, Trần Đại Nghĩa, Trần Tử Bình.

Hình 1: Sắc lệnh của Chủ tịch Hồ Chí Minh phong quân hàm Đại tướng cho đồng chí Võ Nguyên Giáp.

Ngày 28-5-1948, tại nơi đây, trong một Hội trường mới dựng bằng vách nứa bên dòng suối Nà Lọm. Phía trong hội trường đặt bàn thờ Tổ quốc, có cờ đỏ sao vàng và lọ hoa cắm một chùm hoa núi, xung quanh là các băng đỏ ghi khẩu hiệu “Trường kỳ kháng chiến nhất định thắng lợi”, “Thống nhất độc lập nhất định thành công”.  Đúng 13 giờ, cùng ngày, trong không khí trang nghiêm, lễ phong tướng bắt đầu, lịch sử còn khắc ghi giây phút xúc động và thiêng liêng của buổi lễ phong tướng khi Chủ tịch Hồ Chí Minh tuyên bố: “Nhân danh Chủ tịch nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, trao cho chú chức vụ Đại tướng để chú điều binh khiển sĩ làm trọn sứ mạng mà quốc dân phó thác cho”. Đồng chí Võ Nguyên Giáp tiến lên một bước nhận tờ Sắc lệnh trong tay Bác Hồ. 

Sau khi tiếp nhận tờ Sắc lệnh, Đại tướng phát biểu: “Từ đáy lòng vô cùng nhớ tiếc các anh hùng liệt sĩ, chân thành biết ơn Bác, Quốc Hội và Chính phủ đã dành cho tôi vinh dự cao cả. Tôi xin hứa sẽ đem hết tinh thần và nghị lực làm trọn nhiệm vụ, góp phần khiêm tốn của mình vào sự nghiệp đấu tranh cho dân tộc và thống nhất Tổ quốc”. Từ đây, đồng chí Võ Nguyên Giáp trở thành vị Đại tướng đầu tiên của Việt Nam khi mới ở tuổi 37. 

Sau buổi lễ, mọi người ngồi quây quần bên Bác Hồ và Người căn dặn: “Các cụ ta qua bao thế hệ chiến đấu cho độc lập dân tộc không thành, nhắm mắt mà chưa thấy được tự do. Chúng ta may mắn hơn, nhưng còn phải bao nhiêu hy sinh cố gắng. Hôm nay việc phong tướng cho chú Giáp và các chú khác là kết quả của bao nhiêu hy sinh chiến đấu của đồng bào, đồng chí, chúng ta phải cố gắng phải quyết giành được độc lập tự do cho thoả lòng những người đã mất”. Cuộc nói chuyện trở thành buổi ôn lại truyền thống yêu nước, chống giặc ngoại xâm của dân tộc ta. Sau đó, Chủ tịch Hồ Chí Minh và các thành viên chính phủ chụp một bức ảnh kỷ niệm.

Hình 2: Đồng chí Võ Nguyên Giáp chụp ảnh lưu niệm với Chủ tịch Hồ Chí Minh và các đại biểu sau Lễ thụ phong quân hàm cấp tướng tại đồi Pụ Đồn, thôn Tỉn Keo, xã Phú Đình (28/5/1948)

Được Bác Hồ và nhân dân tin tưởng, giao trọng trách, Đại tướng Võ Nguyên Giáp và các tướng lĩnh trong Quân đội Nhân dân Việt Nam đã khắc ghi lời dạy của Chủ tịch Hồ Chí Minh: , và đã chung sức, chung lòng, làm nên những chiến công vang dội, chói lọi và hào hùng, giành độc lập, tự do cho Tổ quốc…

Với ý nghĩa lịch sử đó, ngày 26/5/2009, Bộ Văn hoá, Thể thao và Du lịch quyết định xếp hạng Di tích lịch sử đồi Pụ Đồn - đồi Phong Tướng là Di tích lịch sử cấp Quốc gia.

Hiện nay, di tích lịch sử này được chính quyền địa phương xây dựng nhà bia tựa lưng vào đồi với nội dung giới thiệu ngắn gọn, súc tích về sự kiện này.

Hình 3: Bia lưu niệm ghi lại sự kiện lịch sử nơi phong quân hàm cấp tướng đầu tiên của quân đội nhân dân Việt Nam.

Ngày nay, di tích lịch sử Chủ tịch Hồ Chí Minh chủ trì lễ phong quân hàm Đại tướng đầu tiên của quân đội ta, nơi ghi dấu sự kiện lịch sử quan trọng đánh dấu sự tiến lên chính quy, hiện đại của quân đội ta trở thành một trong những “địa chỉ đỏ”, nơi giáo dục truyền thống cho các thế hệ người Việt Nam, là điểm điểm thăm nổi tiếng quan thu hút ngày càng nhiều du khách trong nước và quốc tế khi về thăm ATK Định Hoá.